İngilizcede şimdiki zaman, geniş zaman ve zaman kayması konusu aslında bir çok kişinin kendi dilinde bile fark etmediği bir ayrıntıdır. Dil öğrenmeye başlamadan önce ve süreç içerisinde öncelikle kendi dilimizi de fark etmeli ve tanımalıyız. Zaten kendi dilinde iyi olan birinin bir diğer dilde de matematiksel kapsamda iyi olmasını bekleriz.

Yani bir çok kez altını çizdiğim mesele… Ne söylemek istiyorsunuz? Eğer kafanızda Türkçe olarak ne söylemek istediğinize hakimseniz bunun İngilizce karşılığını öğrenebilirsiniz. Elbette dillerin gramer kurallarının tam olarak tutuşmaması, veya tam bir çeviri mantığıyla ifade edilememesi gibi istisnai durumlar her zaman söz konusu olacaktır. Ancak bu durum, dilin genel ve mantıksal bir matematiği olmadığı anlamına gelmez. İlk etapta bu mantık üzerine kurulu, çoğunlukla çevrilebilen kısmını anlamanız ve öğrenmeniz gerekecektir.

Bu bağlamda, kendi dilinizin bileşenlerini tanımak dil öğrenim sürecinde hayati önem taşır. Keza hem kendi diliniz hemde yabancı diller kendilerine
özgü gramatik bileşenlere sahiptir. Kendi dilinizdeki bileşenlere hakim olmak, kendi anadil seviyenizi yükselteceği gibi, bir yabancı dil öğrenmeyi de kolaylaştıracaktır. Dil hakimiyeti önemli bir konu olup hakkında çok fazla detay vermek gerekir ve dil hakimiyeti belli başlı aşamaları tamamlamayı gerektirir. Bu aşamaların en başında, temel zamanlar
konusu gelmektedir. Ve en önemli iki zaman ‘geniş zaman ve şimdiki zaman’ konularıdır. Belki bir felsefeci size ‘geniş zaman ve şimdiki zaman’ konularına istinaden
bir kitap yazabilir, ancak ben bir eğitmen olarak size konuyu tüm netliğiyle ve kıyaslayarak anlayabilmeniz için net ve anlaşılır bir blog yazdım keyifle okumanız dileğiyle.

Video konu anlatımı

İngilizcede şimdiki zaman: Present continuous tense

Temel A0 derslerinin ardından anlaşılması gereken en önemli ilk iki zaman şimdiki zaman ve geniş zamandır. Bazen birbirinin yerine kullanılan bu iki zaman iyi İngilizce konuşabilmenizin ve daha da önemlisi İngilizceyi anlamanız için en gerekli ve en önemli iki zamandır. Öncelikle bu zamanların temel ve matematiksel yapılarını anlayalım. Şimdiki zamanı incelemeden önce İngilizcede to be fiili şahıslar ve am is are’ın ne olduğunu videolu olarak anlattığım  konuya bakabilirsiniz.

Şimdiki zaman: İngilizcede şu anda yaptığımız iş, oluş ve hareketleri ifade etmek için kullandığımız zamandır. Şimdiki zamanı çoğunlukla Türkçedeki -yor eki ile ifade ederiz. Yazıyorum, konuşuyorum, okuyorum, çalışıyorum kelimelerinde olduğu gibi. İngilizcede ise fiiller -ing eki ile çekilir.

Formül: S+am,is,are+V+ing
Yani önce özne ardından am, is, are yardımcı fiileri ve ardından fiilin -ing eki almış hali.

Cümleler 4 farklı şekilde ifade edilebilir. Olumlu cümle, olumsuz cümle, soru cümlesi ve olumsuz soru cümlesi. Hemen örneklere bakalım

Olumlu cümleler

I am writing (yazıyorum)
You are writing
He is writing
It is writing
She is writing
We are writing
You are writing
They are writing

Olumsuz cümleler

I am not writing (yazmıyorum)
You are not writing
He is not writing
She is not writing
It is not writing
We are not writing
You are not writing
They are not writing

Soru cümleleri

Am I writing (yazıyor muyum)
Are you writing (yazıyor musun)
Is he writing
Is she writing
Is it writing
Are we writing
Are you writing
Are they writing

Olumsuz soru cümleleri 

Am I not writing (yazmıyor muyum)
Aren’t you writing (yazmıyor musun)
Isn’t he writing
Isn’t she writing
Aren’t we writing
Aren’t you writing
Aren’t they writing

İngilizcede geniş zaman Simple present tense:

Geniş zaman: Öğrencilerin sıklıkla karıştırdığı oysaki üstünde en çok durulması ve hatta dilinize pelesenk olması gereken ‘do ve does’ yardımcı fiillerinin söz konusu olduğu zamandır. Özetle genelde yaptığımız iş, oluş ve hareketleri ifade etmek için kullandığımız zamandır.

Formül: S+V

Ancak bu zamanda özne 3üncü tekil şahıs olduğunda fiilimiz -s takısı alır, diğer şahıslar olduğu gibi kalır bu durumda sadece 3üncü tekil şahıs için alttaki formül geçerli olacaktır.

Formül: he she it + Vs

Yani önce özne ve hemen ardından fiilin herhangi bir ek almamış hali. Üçüncü tekil şahıs ise -s almış hali. Örnekleri yine 4 farklı şekilde görelim

Olumlu cümleler

I write (yazarım)
You write (yazarsın)
He writes (? s takısı)
She writes
We write
You write
They write

Cümleler 4 farklı şekilde ifade edilebilir. Olumlu cümle, olumsuz cümle, soru cümlesi ve olumsuz soru cümlesi. Hemen örneklere bakalım

Olumsuz cümleler

Simple present tense ile bir cümleyi soru veya olumsuz yapabilmek için ‘do ve does’ yardımcı fiilleri devreye girer. 3üncü tekil şahıslar için  ‘does’, diğer şahıslar için ‘do’  kullanılır. Şimdi altaki örneklere bakalım

I don’t write (yazmam)
You don’t write (yazmazsın)
He doesn’t write
She doesn’t write
It doesn’t write
We don’t write
You don’t write
They don’t write

(Don’t ve Doesn’t başa gelirse otomatik olrak olumsuz soru olur)

Soru cümlesi

Do I write (yazar mıyım)
Do you write (yazar mısın)
Does he write (yazar mı)
Does she write
Does it write
Do we write
Do you write
Do they write

Lütfen ‘do, does’ yardımcı fiillerini özellikle aklınızdan çıkarmayın. Geniş zamanda soru sorcağımız zaman bu cümle mutlaka ‘do does’ ile başlayacaktır. Bir çok kesim bunu kağıt üstünde görünce biliyor ancak konuşma aşamasın da çoğunlukla akıldan çıkıyor. Bu yüzden dilinize pelesenk etmeniz gerekir diye iddialı bir kelimeyle giriş yaptım yazımın başlangıcında. Cümlenin Do, does veya ‘Am, is, are’ ile mi başladığını, pat diye aklınıza gelecek kadar hızlı olmaya çalışmak, iyi bir İngilizce konuşucusu olmanız yolundaki önemli adımlardan biridir. Bu da şimdiki zaman ve geniş zaman konusunu çok net anlamış olmaktan geçer.

Şimdi de bu iki zamanın, bir birinin yerine veya gelecek zamanın yerine kullanıldıkları veya farklılık gösterdikleri ‘zaman kayması’ meselesini anlamaya çalışalım 

Zaman kayması nedir?

Zaman kayması matematiksel bir cümle yapısını bir diğerinin yerine kullanmaktır. Tartışmaya açık bir konudur ve gramer kurallarından bağımsızdır diyebiliriz.  Ancak örneklerle basit bir şekilde ifade edilebilir. Söz konusu bir dil öğrenmek ise ‘zaman kayması‘ meselesi çoğu öğrenci için sıkıntı olabilmektedir. Çünkü  öğrenci kendi dilinde bugüne kadar fark etmediği veya dikkat etmediği bu meseleyle dil öğrenirken karşılaşır. Ne demek istediğim alttaki örneklerle daha da netleşecektir.

‘Yarın geliyor musun?’ sorusuna bakalım!

Yarın geliyor musun cümlesi matematiksel kurallardan bağımsız çalışıyor ve ‘yarın gelecek misin’ gelecek zaman yapılı soruyu temsil ediyor. Ama çoğumuzun kullanım şekli ‘yarın gelecek misin’ değilde ‘yarın geliyor musun’ şeklinde olabiliyor.

Veya daha başka bir örneğe bakalım, birilerine genelde yaptığı bir şeyi soracağımız zaman, örneğin:

‘Kitap okur musun’

yerine

‘Kitap okuyor musun’

veya

Spor yapar mısın

yerine

Spor yapıyor musun

vb zaman kaymasını temsil eden örnekleri verebiliriz. Dilbigisel zaman olarak yanlış olan bu seçimlerde cümlelerin zamanı otomatik olarak kayıyor. Yani birisi size spor yapıyor musun veya Kitap okuyor musun diye sorduğunda biz bunu otomatik olarak o anda yapıp yapmadığımızı sorduklarını anlarız. Elbette bu söz konusu kendi dilimiz ise sorgulamadan anlıyoruz. Ve bu durum bir çok dilde aynı şekildedir. Yani İngilizcede de zaman kayması vardır ve birileri size durduk yere o anda yapmadığınız halde şimdiki zamanlı bir soru soruyorsa o cümle de zaman kaymasına uğramış bir cümledir.

Örneğin

‘Are you coming to School tomorrow?’ Sorusu bizim dilimizde
‘Yarın okula geliyor musun’ diye çevrilebilir. Ama yukarıda da bahsettiğimiz gibi bu soru yarın okula gelecek misin  gelecek  zamanlı cümlenin zamanına tekabül eder. Dillerde bu tarz esneklikleri zaman kayması olarak niteleriz. Ancak tam olarak yanlış demek de doğru olmaz.

İngilizcede şimdiki zaman kayması

Zaman kayması konusu farketmediğimiz bir ayrıntı olarak kaldığı sürece çok sıkıntı değil. Ancak farkettiğimiz an genelde yabancı dil öğrenmeye başladığımız an olduğu için yukarıda bahsettiğimiz bilgileri göz önünde bulundurun. Yani zaman kayması konusunu açıklığa kavuşturduğumuzu düşünüyorum.

Şimdi de zaman kayması olarak niteleyebileceğimiz, ancak hem bizim dilimizde hem ingilizcede farklılıklar gösteren bazı örneklere bakalım. Yukarıdaki bilgiyi tekrar hatırlayacak olursak;

zaman kayması örnekleri şimdiki zaman

‘Are you coming tomorrow = Yarın geliyor musun’ sorusu otomatik olarak gelecek zamana tekabül ediyor demiştik ya, ayrıca her ikisi şimdiki zamanda ifade ediliyor farkettiğiniz üzere. Ancak bazı söylemlerimiz tam olarak tutuşmuyor

örneğin: ‘I love you’ cümlesini tam olarak çevirdiğimiz de ‘seni severim’ cümlesini elde etmemiz gerekmez mi? Ancak biz bu cümleyi ‘Seni seviyorum’ olarak tercüme ediyoruz. Oysaki bildiğimiz kurallara göre seni seviyorum cümlesinin tam çevirisi ‘I am loving you’ olmalıydı. Bu istisnai durumda aslında asıl zaman kayması bizim dilimizde yaşanmaktadır. Çünkü seni seviyorum cümlesi zaten şimdiki zamanlı bir cümle değildir.

Bazı kelimeler zamanın ötesinde bir algıyla telaffuz edilir aslında. Zaman dediğimiz şey zaten sadece seslerin şekil alma biçimlerinden biridir. Yani; şimdiki zamanı kullandığımız ‘Seni seviyorum’ cümlesini kullandığımız anda, daha doğrusu bu cümleyi birine söyediğimiz anda biz onu sadece o anda mı seviyoruz? Tabiki de hayır, keza sevmek olgusu geniş zamanlı bir olgudur. İşte bu tarz istisnai durumlar İngilizce ve Türkçe dil çiftinde farklılıklar gösteriyor. Biz şimdiki zamanı tercih ederken onlar geniş zamanı tercih etmiş.

İngilizcede geniş zaman kayması

I see : Görüyorum (Ne yani sadece şimdi mi görüyorsun? tabiki hayır.. Görmek bitmeyen bir olgudur keza göz sürekli görür… bakmak değilse kastınız)

I understand: Anlıyorum (Sadece şimdi mi anlıyorsun? yarın unutacak mısın yani? tabiki de öyle bir anlam çıkarmıyoruz ve genelliyoruz

I know: biliyorum

Evet arkadaşlar, zaman kayması konusu fark ettiğiniz üzere dilin daha da derinlerinde gizli, kısmen felsefi düzeyde tartışma başlatacak kadar da ayrıntılı. Ancak dil öğrenim sürecinde bu derin mevzular hususuna özellikle şimdiki zaman ve geniş zaman gibi iki en önemli zamanı öğrenirken yukarıda bahsettiğimiz basit gramer kurallarını göz önünde bulundurarak öğrenmek ve farkın iyice farkına varmamız gerekir.

Diğer önemli konulara temel dersler kategorisinde göz atabilirsiniz